AINTZINAKO ERROMA

K.a. 753. urte inguruan sortua, Erroma bere hasierako lurraldea zabalduz joan zen eta azkenik garai zaharreko inperio hiribururik zabalena bihurtu zen. Errepublika- garaian erromatar zibilizazioaren oinarrizko osagaiak taxutu ziren. Zibilizazio honen ezaugarriak zentzu praktikoa eta kanpoko kulturen eragina bereganatzeko ahalmena ziren, batez ere greziar ondaretik zetozenak.

MONARKIA

Tiber ibaiaren bokaletik hurbil kokatuta, Italia erdi erdian, Erroma zazpi muino gainean zegoen herrixka taldea zen. K.a. 753. urtean Asia Txikitik etorri eta Italiar penintsularen erdian finkatutako herri etruskoak sortu zuen leku horretan Erroma. Errege etruskoek K.a. 509. urtera arte gidatu zuten hiria, latindarrek Tarkino Handiustekoaerregea kendu eta Errepublika sortu zutenean.

ERREPUBLIKA

Errepublika garaian, erromatarrek batzar edo komizioetan bildurik legeak eztabaidatu, erabakiak hartu eta magistratuak aukeratzen zituzten, hauek, herria gidatzen zutenak zirelarik. Senatuan familia nobleak edo patrizioak baino ez zeuden ordezkatuta eta magistratuei aholkua ematen ziena zen. Kanpoko politikari buruz erabakitzen zuen ere.

Gizartea ondorengoetan banatuta zegoen:

• Patrizioak, lur eta abere talde gehienen jabeak zirenak. Senatuan parte hartzen zuten eta Estatuko magistraturarik altuenak hartzen zituzten.
• Plebeioak, jabe txikiak, merkatariak eta artisauak. Gutxi gutxika patrizioekiko berdintasun politiko eta zibila lortu zuten.
• Esklaboak, gudan hartutako gatibuak eta esklaboen seme-alaba, pertsonatzat hartzen ez zirenak. Basoan, meategietan edo patrizioen etxeetan morroi gisa lan egiten zuten.

Emakumeak bizitza politikotik kanpo zeuden.

ERREPUBLIKAREN KRISIA

Erroma 168. urtean Mazedoniari elkartu zitzaion eta hurrengo mendean Grezia, Asia Txikia, Egipto, Siria, Galiak eta Hispaniari. Erromaren lurralde hedapen handiaren ondorioa Errepublikaren krisi politiko eta gizarte arlokoa izan zen.

Senatuko aristokraziak beste maila batzuetara pasatu zuen boterea eta bitartean merkatariak aberastuz joan ziren eta nekazari jabe txikiak txirotuz.

Hainbat guda zibilen garaia igarota, Julio Zesarrek, berak, Pompeiok eta Krasok egindako triumviratua osatuz, ordena berrezartzen saiatu zen. Geroago, gobernu pertsonala ezarri nahi izan zuen, baina erail egin zuten. Orduan bigarren triumviratua osatu zuten Oktaviok, Lepidok eta Marko Antoniok.

Errepublika, ia bost mendetan egon izan zena, laster sistema politiko berri batek ordezkatuko zuen, Inperioak alegia.

DATA GARRANTZITSUAK

• K.a. 753 Etruskoek Erroma hiria eraikitzen dute.
• K.a. 509 Latindarrek monarkia etruskoa agintetik kendu eta Errepublika ezartzen dute.
• K.a 44 Julio Zesar eraila da.
• K.a 43 Bigarren triumviratua: Oktavio, Lepido eta Marko Antonio

http://www.hiru.eus/eu/historia/la-republica-romana tik berreskuratuta.

PERTSONAI GARRANTZITSUAK

• Augusto
• Julio Cesar
• Romulo eta Remo
• Ciceron

ERROMATAR ZIRKUA